Những điều cần biết về sáng tác ca khúc
Âm nhạc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, nó giúp cho cuộc sống tinh thần của con người trở lên phong phú. Với mỗi ca khúc khác nhau lại chứa dựng những tâm tư, cảm xúc và thông điệp khác nhau. Để có được một ca khúc thành công, ấn tượng, đi sâu vào lòng người thật không đơn giản. Vậy, một ca khúc, bài hát, sáng tác âm nhạc được hình thành nên như thế nào? Hãy cùng phòng thu âm chuyên nghiệp tại TPHCM – Sonar Studio tìm hiểu về quá trình sáng tác một bài hát.
Lời bài hát được viết như thế nào?
Viết lời cho bài hát là bước đầu tiên trong quá trình sáng tác ca khúc. Đây là việc mà mỗi nhạc sĩ phải bắt tay vào thực hiện đầu tiên. Lời bài hát có thể được sáng tác một cách ngẫu hứng hoặc dựa trên những kinh nghiệm, cung bậc cảm xúc đã từng trải qua của mỗi nhạc sĩ. Mỗi bài hát đều mang trong mình những câu truyện, tâm tư, tình cảm mà người nhạc sĩ gửi gắm bên trong. Lời bài hát khi viết ra phải đảm bảo có lời ca súc tích, mượt mà, gợi cảm, giống như lời của một bài thơ. Lời bài hát phải dễ dàng cho ca sĩ trong quá trình diễn đạt, phát âm.
Phổ thơ lời bài hát
Trong ngữ pháp thơ văn Việt Nam, lời thơ thường có quy luật bằng trắc nên khi phổ thơ cho lời bài hát, người phổ thơ phải thận trọng khi dùng âm thanh kết hợp với lời thơ. Lời nhạc có thể bị ảnh hưởng khi được phổ nhạc những bài hát được viết theo thể thơ lục bát hoặc bát cú. Hiện nay, nhạc sĩ phổ nhạc thường hoặc phổ toàn bộ bài thơ hoặc chỉ phổ một phần những ý chính của bài thơ.
Trong những trường hợp phổ nhạc từ những bài thơ, nhạc sĩ sẽ tìm cách điều chỉnh, phá bỏ kiến trúc bài thơ để tạo nên một bản phổ nhạc hoàn chỉnh phù hợp với người ca sĩ cũng như âm nhạc. Quá trình phổ nhạc lời thơ là một quá trình phức tạp, do đó đòi hỏi người nhạc sĩ phải có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Quá trình phổ nhạc thơ phải đảm bảo không được đánh mất sự tinh túy vốn có trong bài thơ mà phải phù hợp với một tác phẩm âm nhạc.
Một bản phổ nhạc thơ thành công là vừa mang theo hồn của bài thơ mà các thi sĩ gửi gắm vừa mang phong cách mới trong âm nhạc để người ca sĩ có thể dễ dàng thể hiện trên sân khấu.
Nguồn cảm hứng khi sáng tác bài hát
Cảm hứng, cảm xúc là chất xúc tác không thể thiếu trong ngành nghệ thuật, nhất là một tác phẩm âm nhạc. Đó là chất xúc tác cần có để thể hình thành lên một ca khúc. Giống như làm thơ, viết văn hay vẽ tranh, v.v.. viết ca khúc là một loại lao động sáng tạo. Thông thường, người nhạc sĩ phải cưu mang, và trăn trở về một đề tài lấy từ trong cuộc sống hàng ngày hoặc đôi khi đó là một cảm xúc ngãu hứng, bất chợt hiện lên. Đề tài này được thai nghén cho đến khi cảm hứng đến với người nhạc sĩ để cho tác phẩm được ra đời. Có khá nhiều định nghĩa và nghiên cứu về cảm hứng trong sáng tác, hay trong mỗi cá nhân.
Quá trình chỉnh sửa bài hát
Đây là giai đoạn khô khan, tẻ nhạt nhất đối với mỗi người nhạc sĩ nhưng là một giai đoạn quan trọng không thể thiếu trong quá trình sáng tác bài hát.
Cách thức chỉnh sửa của mỗi người nhạc sĩ là khác nhau. Một số nhạc sĩ sẽ chỉnh sửa bài hát nhiều lần trước khi phát hành ra bên ngoài. Có người nhạc sĩ sẽ phổ biến rộng rãi ngay sau khi ca khúc được viết ra mà không thông qua quá trình chỉnh sửa. Thông thường, những nhạc sĩ mới viết nhạc sẽ tự chỉnh sửa ca khúc của mình trước khi phát hành rộng rãi hoặc nhờ sự tư vấn, hỗ trợ của những người nhạc sĩ có kinh nghiệm.
Quá trình chỉnh sửa bài hát được dựa trên những kiến thức, kinh nghiệm viết nhạc và khả năng cảm thụ, phê bình âm nhạc trong quá trình sàng tác.
Yêu cầu cần có của người nhạc sĩ
Trong một quá trình sáng tác bài hát, thường có 3 giai đoạn nhất định: sáng tác, biểu diễn và thưởng thức. Nhạc sĩ thường là người thực hiện giai đoạn đầu, còn ca sĩ là người sáng tạo lần thứ nhì, và người thưởng thức là người sáng tạo lần thứ ba. Tâm lý chung thường cho rằng nhạc sĩ phải là người hát hay, nhưng trong thực tế, rất ít nhạc sĩ có giọng hát tốt. Nếu nhạc sĩ vừa viết nhạc, vừa trình bày được bài hát của mình với giọng hát hay thì điều này rất quí. Mỗi nhạc sĩ ngoài khả năng sáng tác ca khúc cũng nên biết hát để có thể cảm nhận một cách tường tận về ca khúc cũng như có thể mang lại một ca khúc thành công đối với cả ca sĩ và công chúng.
Phòng thu âm HCM